یکی از نکات مهم در سلامت موتور و گیربکس، نحوه صحیح تعویض دنده از سنگین به سبک است؛ چنانچه این کار به درستی انجام نشود، پس از مدتی اثرات منفی آن بر بخش های مختلف خودرو را مشاهده خواهید کرد. آسیبی که به دلیل تعویض نادرست دنده به قسمت های اصلی خودرو وارد می شود، می تواند هزینه گزافی را به شما تحمیل کند. بنابراین تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا با اصول تعویض دنده و نکات ضروری در حفظ سلامت گیربکس خودرو آشنا شوید.

بهترین زمان تعویض دنده

پارامترهای گوناگونی بر تعیین زمان مناسب تعویض دنده تاثیرگذارند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به نوع خودرو، سیستم گیربکس، شرایط جاده و سرعت حرکت خودرو اشاره کرد. در جدول زیر بهترین زمان برای تعویض دنده در شرایط متفاوت را بررسی کرده ایم. گرچه این اعداد تقریبی بوده و تسلط راننده بر ماشین نیز عامل مهم دیگری است که هنگام عوض کردن دنده باید در نظر گرفته شود.
توجه داشته باشید که این جدول تنها مربوط به خودروهای دنده ای بوده و برای اتومبیل های دارای گیربکس اتومات فرایند تعویض دنده توسط سیستم خودرو انجام می شود. اگر قصد تعویض دنده از D به R یا برعکس را دارید باید ابتدا متوقف شده، سپس دنده را تعویض کرده و گاز دهید.

به طور کلی می توان گفت زمانی که دور موتور به ۳۰۰۰ دور در دقیقه برسد، وقت آن است نسبت به تعویض دنده اقدام کنید.

نحوه صحیح تعویض دنده

از جمله عوارض تعویض نادرست دنده می توان به عملکرد ضعیف موتور، آسیب دیدگی گیربکس و اتلاف توان پیشرانه اشاره کرد. آشنایی با مراحل صحیح و اصولی تعویض دنده به جلوگیری از بروز این مشکلات کمک می کند:

• ابتدا باید پا را تا انتها روی پدال کلاچ فشار دهید؛ در این حالت صفحه گلاچ از دیسک کلاچ جدا شده و مانع از انتقال قدرت از موتور به گیربکس می شود.

• اکنون باید دنده مناسب را انتخاب کنید؛ قرارگیری دنده ها در گیربکس به صورت عمودی بوده و برای تغییر دنده کافی است دسته دنده را به بالا یا پایین حرکت دهید.

• در این مرحله باید پا را به آرامی از روی پدال کلاچ بردارید تا اتصال صفحه کلاچ به دیسک برقرار شده و قدرت از موتور به گیربکس منتقل شود.

• حال که دنده را عوض کردید سرعت را به آرامی و پیوسته زیاد کنید تا به حد مطلوب برسد. با این کار از سرریز شدن موتور جلوگیری کرده و به بهینه ترین شکل ممکن از سیستم انتقال قدرت خودرو استفاده می کنید.

سبک کردن دنده

تغییر دنده از دنده های پایین تر به دنده های بالاتر را سبک کردن دنده می گویند که به نام «شیفتینگ سبک» یا «شیفتینگ اقتصادی» نیز شناخته می شود. دنده ماشین را باید متناسب با سرعت حرکت و شرایط جاده تعیین کرد تا موتور در وضعیت بهینه ای فعالیت کرده و دور موتور نیز در بهترین حالت خود قرار داشته باشد. نکته مهمی که باید در رابطه با سبک کردن دنده در نظر بگیرید، تشخیص زمان این کار است؛ حداکثری شدن دور موتور در سرعت های پایین به معنای فرارسیدن زمان تعویض دنده به شماره بالاتر است.

روش صحیح سبک کردن دنده

برای شیفتینگ سبک درست و اصولی دنده باید ابتدا پدال کلاچ را تا انتها فشار دهید و سپس دنده را به یک شماره بالاتر تغییر دهید. در این زمان باید به گاز دادن آرام و مداوم ادامه دهید تا به مرور سرعت خودرو افزایش یافته و متناسب با دنده انتخابی باشد.

در چه مواقعی به دنده سبک نیاز داریم؟

• مسیرهای شهری

• سرعت پایین

• ترافیک

• حرکت در مسیرهای دارای شیب کم

سنگین کردن دنده

در مقابل سبک کردن دنده، مفهومی به نام سنگین کردن دنده وجود دارد که به معنای رفتن از دنده های بالاتر به پایین تر (مثلا از ۳ به ۲ یا ۲ به ۱) است. این کار سبب افزایش نسبت گشتاور به سرعت موتور شده و کمک می کند تا در دور موتور پایین قدرت موتور بیشتر شود. نکته ای که باید در نظر داشته باشید این است که با سنگین کردن دنده، به دلیل استفاده بیشتر از قدرت موتور، مصرف سوخت نیز افزایش یافته و موتور گرم تر می شود.

روش صحیح سنگین کردن دنده

تشخیص فرارسیدن زمان سنگین کردن دنده مسئله مهمی است که باید پیش از انجام این کار در نظر بگیرید؛ اگر به قدرت بیشتری نیاز داشتید برای سنگین کردن صحیح دنده کلاچ را تا انتها فشار دهید و دنده را به شماره پایین تر تغییر دهید. سپس متناسب با دور موتور، پدال گاز را فشار دهید. در دور موتور بالا، موتور قدرت بیشتری داشته و به این ترتیب با گاز دادن می توانید این قدرت را به چرخ ها انتقال دهید.

در چه مواقعی به دنده سنگین نیاز داریم؟

هرگاه حین رانندگی به اصطکاک بیشتری با جاده نیاز داشتید، باید از دنده سنگین استفاده کنید؛ در ادامه به چند مورد از این شرایط و موقعیت ها اشاره خواهیم کرد:

• عدم هماهنگی دور موتور با گازی که می دهید

• سرعت بالا هنگام نزدیک شدن به پیچ

• حرکت در مسیرهای دارای شیب تند

• حمل بار سنگین با خودرو (استفاده از دنده سنگین به کاهش مصرف سوخت کمک می کند.)

اشتباهات دردسرساز در تعویض دنده

گاهی اوقات ممکن است حین تعویض دنده ندانسته مرتکب اشتباهاتی شوید که می تواند مشکلاتی را برایتان به وجود آورد. آشنایی با این اشتباهات دردسرساز در پیشگیری از بروز ایرادات جدی موثر است. برخی از این رایج ترین اشتباهات عبارتند از:

• استفاده نادرست از کلاچ: این کار آسیب جدی به گیربکس را به دنبال دارد. بنابراین ضروری است هنگام تعویض دنده پا را تا انتها روی پدال کلاچ فشار دهید.

• تعویض دنده در سرعت بالا: نکته دیگری که باید در نظر بگیرید، سرعت مناسب هنگام تعویض دنده است؛ عدم رعایت این مسئله ممکن است به جعبه دنده و قطعات مربوط به آن صدمه بزند.

• تعویض دنده بدون رها کردن گاز: برای جلوگیری از آسیب به جعبه دنده و سیستم انتقال قدرت خودرو حتما هنگام تعویض دنده پدال گاز را کامل رها کنید.

جمع بندی

اکنون که با نکات مهم تعویض دنده خودرو آشنا شدید می توانید به راحتی دنده را سبک یا سنگین کرده و زمان مناسب تعویض دنده را تشخیص دهید. به این ترتیب تا حد زیادی از آسیب رسیدن به گیربکس جلوگیری کرده و از قدرت موتور به بهترین نحو ممکن استفاده خواهید کرد. در صورت انجام اشتباهاتی مانند درست استفاده نکردن از کلاچ یا تعویض دنده در سرعت های بالا، ممکن است به جعبه دنده یا گیربکس آسیب زده و به ناچار نیاز به تعویض قطعاتی چون سرپلوس ۲۲ خار ABS پژو ۴۰۵، سرپلوس ۲۰ خار ABS پراید، سرپلوس ۲۰ خار ساده پراید و سه شاخه پلوس ۲۰ خار پراید داشته باشید.